Gwneud wisgi Cymreig yn nistyllfa Penderyn

Ymestynnai hanes cryf o ddistyllu yn ôl drwy'r oesoedd, ond rhoddwyd y gorau gan mwyaf i gynhyrchu chwisgi yng Nghymru tua dechrau'r 19eg ganrif. Daeth criw o ffrindiau at ei gilydd tua diwedd y 1990au a meddwl 'Os gallwch chi gael chwisgi Scotch o'r Alban a chwisgi Gwyddelig - pam nad chwisgi Cymreig?' A dyma ni, bron 20 mlynedd yn ddiweddarach, ac mae Penderyn yn llwyddiant ysgubol. Ni fyddwn yn ceisio copïo neb: dim ond cynhyrchu chwisgi Cymreig. Cyffrous iawn yw gweld datblygiad mawr chwisgi'r byd. Ceir chwisgi gwych o Taiwan, Japan, India, Ffrainc. Ac mae'n wych fod Penderyn ymhlith y ceffylau blaen. Ac erbyn hyn mae gennym ddwy ddistyllfa yn Llandudno ac Abertawe.

Cefais fy ngeni a’m magu yn Lithwania, yn nhref Jonava. Gorffennais Brifysgol Dechnoleg Kaunas yn Lithwania ac mae gennyf MSc mewn Peirianneg Gemegol. Daethais i’r DU yn 2004 ac erbyn hyn Cymru yw fy nghartref. Roeddwn yn chwilio am waith yn y labordy yn y diwydiant bwyd neu ddiod, felly anfonais fy CV at y Ddistyllfa. Roeddwn yn lwcus, yn y lle iawn ar yr amser iawn, gan fy mod i wedi cael y swydd yn y Ddistyllfa Penderyn. Felly, fi yw’r Prif Gymysgydd ac rwy’n gwneud yr holl arogli a blasu’r wisgi. Os ydych eisiau balchder a brwdfrydedd yn eich swydd, does dim byd gwell na gweithio yn y byd wisgi. Mae byd y wisgi yn hynod ddiddorol ac yn hwyl, ni fyddwch byth yn stopio dysgu.

Rydym yn cymryd haidd brag a’i roi yn ein tun stwnsh gyda dŵr poeth. Daw’r dŵr o’n twll turio ein hunain o dan y ddistyllfa. Caiff ei dynnu o ddyfnder Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog felly mae’n gyflenwad cyson, glân o ddŵr meddal hyfryd. Dros y wyth neu naw awr nesaf rydym yn tynnu’r siwgrau o’r haidd brag. Pan fydd gennym y hylif siwgraidd hwnnw, a elwir yn ‘wort’, rydym yn ei roi yn ein tanciau eplesu, ychwanegu burum ac yn gadael iddo eplesu. Unwaith y bydd wedi eplesu rydym yn llenwi’r ‘wash’ i’n poteli distyllu ac yn ei ddistyllu am unrhyw beth rhwng chwe i ddeuddeg awr. Mae gennym ddwy botel Faraday unigryw sy’n rhoi ysbryd pur iawn, cryf a golau gyda llawer o flas a ffrwythau. Mae’n rhoi ysbryd gwych i ni i ddechrau, ac unwaith y bydd yn mynd i mewn i gasgen, dim ond gwella y gall o’r fan honno.

Ar hyn o bryd mae gennym dros 17,000 o gasgenni yn ein warws aeddfedu, yn aros yn amyneddgar nes bod yr eiliad yn iawn. Mae gennym ystod gyfan o gasgenni – madeira, port, sheri, bourbon, wedi’i fwgio – ac rydym yn gweithio gyda’r rhain i greu ein mynegiadau gwahanol. Unwaith y byddwn yn teimlo bod y wisgi wedi cyrraedd ei botensial llawn, rydym yn dechrau samplu. Mae’n rhaid bod yn ofalus iawn wrth gymysgu gwisgi gyda’i gilydd fel bod yr holl gasgenni gwahanol rydych yn eu defnyddio yn cydweithio ac yn ategu ei gilydd.

Llunnir mynegiad clasurol Penderyn â chasgenni bwrbon a chasgenni gwin madeira i roi blas hyfryd, meddal, hufennog, fel cyffaith, a chanddo lawer o ffrwyth: syltanas, afalau. Mae'n rhoi chwisgi nerthol a llyfn iawn ichi. Un o'n mynegiadau poblogaidd eraill yw ein gorffeniad port. Mae ganddo liw coch dwfn, a math o orffeniad bras iawn megis gwin syrypaidd, sy'n teimlo'n hyfryd o felfedaidd yn y geg, gyda llawer o nodweddion siocled tywyll a mefus.

Weithiau byddwn yn dod ar draws chwisgi sy'n wirioneddol wych, a byddai'n drueni colli'r nodweddion hynny mewn swp chwisgi cyffredin. Felly byddwn yn ei botelu fel swp arbennig ar ei ben ei hun, ddau neu dri chant o boteli o'r gasgen, a phob un yn ei blwch ei hun â stensiliau llaw, wedi'i lofnodi gan dîm y ddistyllfa. Maen nhw'n ddeniadol iawn i gasglwyr.

Os ydych yn ddigon caredig i brynu ein chwisgi, dylech ei fwynhau sut bynnag y mynnwch. Ni ddywedaf wrthych am beidio ag ychwanegu dŵr neu iâ. Ond rwy'n credu'n gryf mai fel y daw yw'r ffordd orau i'w fwynhau. Cymerodd lawer o waith caled a chrefft i'w gynhyrchu ac rwy'n credu ei bod yn werth mwynhau fel y mae. Un o'r pethau gwych am chwisgi yw ei fod mor hyblyg. Gallwch ei yfed ar ei ben ei hun ond, i'r un graddau, gallwch ei baru ag unrhyw beth a fynnwch. Mae ein chwisgi Portwood yn gweddu'n dda iawn i siocled tywyll neu fwrdd caws. A'r chwisgi mawn yn cyfateb yn dda iawn i ginio Sul cig oen.

Nid oeddem am fod yn adnabyddus am mai Cymry oeddem. Roeddem am i bobl fod yn falch iawn o'r brand am eu bod yn hoff o'r cynnyrch. Ond yna dywedodd rhai o'n mewnforwyr, 'Mae eich cynhyrchion yn wych ond nid llawer o bobl sy'n gwybod am Gymru.' Erbyn hyn, mae ein hamrywiaeth Dragon yn amlwg iawn ac mae'n helpu i ddod â Chymru i weddill y byd. Ceir hefyd ein cyfres Icons of Wales, sy'n dathlu achlysuron pwysig yn hanes Cymru. Bu honno'n wych i hybu ein proffil ar draws y byd.

Rydym wedi croesawu dros 30,000 o ymwelwyr ar gyfer y teithiau a’r dosbarthiadau meistr yn y canolfannau ymwelwyr yn y Bannau Brycheiniog, Distyllfa Llandudno Lloyd Street a Distyllfa Copperworks Abertawe, yn ogystal â phobl a ddaeth i siopau’r ddistyllfa. Mae wisgi yn ymwneud â dweud straeon, ac egluro i bobl beth rydym yn ei wneud a pham rydym yn ei wneud, gan adael iddynt weld y gofal a’r sylw rydym yn rhoi i’n cynnyrch. Mae pob person sy’n cymryd yr amser i ddod i’n gweld yn gadael fel llysgennad brand. Rydym yn cael ymwelwyr o bob cwr o’r byd ac maent yn mynd â’r neges honno adref gyda nhw. Mae’n helpu ein bod yn lwcus iawn i fod wedi’n hamgylchynu gan rai o’r golygfeydd gorau yng Nghymru.

Ewch i ymweld â gwefan Penderyn: http://penderyn.cymru

Dilynwch Penderyn ar y cyfryngau cymdeithasol: Twitter ac Instagram